Transformatielandschap

Deze tussenruimte is beschikbaar in de tussentijd. Meestal blijft ze onzichtbaar binnen alle plannen voor het gebied. Maar met een eenvoudig hulpmiddel als de hiernaast weergegeven ruimte-tijd-diagram is de beschikbare capaciteit in ruimte en tijd zichtbaar te maken. In het diagram wordt eerst de huidige situatie (onder in beeld) en de eindsituatie (boven in beeld) uitgetekend. Schrappen we de huidige en eindsituatie door er een diapositief van te maken, dan blijft de tussentijd over. Dit is het ruimtelijke speelveld in de tussentijd.

Kenmerkend voor het landschap van de tussentijd is de continue transformatie waarin het zich bevindt. In Transvaal is een scala aan verschillende tussentijdstadia herkenbaar in de fysieke ruimte, zoals:

- tussen oude bewoning en sloop (leegstand),

- tussen leegstand en leegte (sloop),

- tussen sloop en bouw (braakliggend terrein)

- en tussen nieuwbouw en bewoning (bouw en leegstand).

 

Dit arsenaal aan tijdelijke tussenruimte kan worden gebruikt, zoals het project Hotel Transvaal dat doet. Dit project maakt gebruik van het stadium tussen oude bewoning en sloop. Voor de situatie in Transvaal zijn er door het workshopteam twee concepten ontwikkeld voor de kortste van de tussentijden: de periode van sloop. Zelfs zo'n korte 'tussentijd' geeft nog bijzondere gebruiksmogelijkheden!

 

1. Boulevard Transvaal – de toekomst 'inslopen'

Er zijn plannen voor de ontwikkeling van een deelgebied van Transvaal, genaamd de Oriënt (www.de-orient.nl). In deze plannen is een nieuwe straat opgenomen, de Groene- of Morgenstondlaan. Deze laan zal op een plek lopen waar nu nog een blok huizen staat. Wanneer de plannen voor de laan over het huidige blok worden gelegd zien wij een keurige doorbraak door de bestaande situatie. Deze doorbraak in de structuur van de bebouwing van Transvaal is één van de meest bepalende ingrepen in dit gebied – maar blijft voor het overgrote deel van de huidige en toekomstige bewoners een stedenbouwkundige abstractie. Deze zou geconcretiseerd kunnen worden wanneer door het huidige leegstaande blok de laan tijdelijk zichtbaar wordt gemaakt door juist daar te slopen waar de laan moet komen te liggen. Met 'Boulevard Transvaal' wordt de toekomstige situatie dus al in een veel eerder stadium blootgelegd door deze – anticiperend op de toekomstige doorbraak – er nu al 'in te slopen'.

 

Boulevard Transvaal is een incisie door de wijk. Door de volgorde van sloop en ontwerp te regisseren ontstaan zo nieuwe mogelijkheden die zowel een stedenbouwkundige testfase (een schetsfase 1:1), de open wond in de wijk (zowel sociaal als fysiek, vergelijk Haussmann), maar ook een bijzondere architectonisch sculptuur zichtbaar maken.

 

2. Arena Transvaal – het sloopblok als speelruimte

Kan een leeg bouwblok – gereed voor de sloop – tijdelijk worden teruggegeven aan de buurt? In het voorstel Arena Transvaal wordt de binnenruimte gebruikt als arena terwijl de omliggende huizen de tribunes vormen. Omdat de sloper het blok 'duurzaam' demonteert (waarbij alle bouwmaterialen één voor één als aparte materiaalstromen uit het blok worden verwijderd) is het goed mogelijk om de sloop op tijdelijk gebruik aan te passen. Zo blijkt uit overleg met de sloper.

 

Wij hebben als voorbeeld gekozen voor het bouwblok aan de Vaalrivierstraat en de Kempstraat. Hier was de sloop ten tijde van de workshop net begonnen. Voor dit blok duurt de sloop ongeveer twee maanden. Arena Transvaal heeft hier dus vier tot zes weekenden om te programmeren. De Arena kan dienst doen als stadion voor voetbal, auto spektakels maar ook voor een concert. Uiteraard moet voor veiligheid en comfort het een en ander worden meegebracht. Daarom worden de bezoekers van het stadion welkom geheten met helm, handschoenen en een klapstoel.

 

Is dit entertainment? Natuurlijk! Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat de nu afgesloten ruimte met een negatief imago van verval op een positieve manier publiek wordt gemaakt. Ze wordt daarmee in deze voor Transvaal cruciale fase niet onttrokken aan wijk en stad – maar markeert de overgang van oud naar nieuw.