LABORATORIUM VOOR DE TUSSENTIJD

deelnemer

deelnemers workshop 1

Like Bijlsma - architect
Like Bijlsma (1966) is opgeleid als architect aan de TU Delft en als economisch geograaf aan de Universiteit van Utrecht.

Zij werkte bij verschillende ontwerpbureaus, was redacteur van het architectuurtijdschrift OASE en geeft af en toe les aan de TU Delft en verschillende academies van Bouwkunst. Samen met Eireen Schreurs is zij oprichter van het ontwerpbureau Sub Office. In de loop der jaren heeft Sub Office een specifieke ontwerphouding ontwikkeld waarin de stedelijke problematiek vanuit de kleine schaal benaderd wordt. Like Bijlsma is tevens als onderzoeker verbonden aan het Ruimtelijk Planbureau en mede-auteur van de publicatie De tussenmaat, een handboek voor het collectieve woongebouw. www.suboffice.nl, www.rpb.nl

Cihan Bugdaci - adviseur/ontwerper
Cihan Bugdaci is adviseur, ontwerper en creatief directeur van Gentlemen Real Estate & Architecture.

Bugdaci is actief op het gebied van zowel onroerend goed als architectuur. Deze beide werkvelden komen samen in het interdisciplinaire karakter van zijn bedrijf, met als gevolg een meerzijdige benadering van thematiek bij de opdrachten die Gentlemen aangaat. In veel van de projecten gaat Gentlemen Real Estate & Architecture een samenwerking aan met andere professionals. CONCEPT0031 is op het gebied van conceptontwikkeling een nauw samenwerkend partner. www.gentlemenprojects.com

Krijn Christiaansen - ontwerper
Krijn Christiaansen (1978) is opgeleid aan de Design Academy Eindhoven, afdeling Public Space.

www.krijnchristiaansen.nl

Marjolijn Dijkman - kunstenaar
Marjolijn Dijkman (1978) studeerde in 2001 af aan de Rietveld Academie in Amsterdam en deed daarna een Post-graduate aan het Piet Zwart Instituut in Rotterdam.

Op dit moment volgt zij een master aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht. In binnen en buitenland nam zij deel aan vele (groeps)tentoonstellingen. In 2007 heeft ze tentoongesteld in o.a. IKON Gallery, Bonner Kunstverein en Sharjah Biennial 8.

Haar werk bestaat uit verschillende onderdelen die nauw met elkaar verweven zijn: onderzoeksprojecten die zij over de hele wereld uitvoert, site-specific interventies en het initiatief Enough Room for Space. In haar werk probeert zij inzicht te verwerven in de manier waarop de wereld is georganiseerd. Niet doormiddel van abstracte kaarten en harde geografische data, maar door fotografische registraties op associatieve en persoonlijke wijze te ordenen en te combineren. Het beeldarchief dat zij op deze manier opbouwt biedt zowel een basis voor site-specific interventies, als een reflectie op de vele reizen die zij onderneemt om die lokale interventies te realiseren. www.marjolijndijkman.com, www.enoughroomforspace.org

Onno Dirker - kunstenaar
Onno Dirker (1965) is opgeleid aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag.

www.dirker.nl

Ergün Erkoçu - architect
Ergün Erkoçu is opgeleid als architect aan de TU Delft, hij is oprichter en creatief directeur van CONCEPT0031 en intendant culturele diversiteit bij het Fonds BKVB.

CONCEPT0031 is geïnteresseerd in de pluriculturele samenleving en werkt vanuit een sociaal-maatschappelijke betrokkenheid. De mens in relatie tot thema’s als religie, beleving, samenleven, multifunctioneel en multi-etnisch gebruik van gebouwen, natuur, voorzieningen en de openbare ruimte. CONCEPT0031 schept, initieert, en speelt in op actuele vraagstukken, doormiddel van debat, exposities, onderzoeken en architectuur. www.concept0031.com

Anne Hemker - socioloog
Anne Hemker (1972) werkt als zelfstandig socioloog, afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam.

In 2000 richtte zij samen met kunstenaar Marjolijn Boterenbrood Stichting WerkSpoor op, laboratorium voor kunstenaars en onderzoekers voor gebieden in verandering. In 2003 richtte zij met diverse creatieven en ondernemers uit het nachtleven Stichting Nachtwacht Amsterdam op. Van 2004 tot 2007 werkte zij bij het Nirov te Den Haag, kennis- en netwerk organisatie voor de ruimtelijke ordening. Sinds 2007 werkt zij onder de naam Stadstij. Haar werkterrein ligt op het kruisvlak van ruimte en cultuur. Daarbij doet zij onderzoek, publiceert en doceert over onderwerpen zoals nacht, creatieve en informele economie, herontwikkeling, stedelijke vernieuwing en collectieve ruimte. In projectverband werkt zij onder meer samen met procesmanagers, architecten en kunstenaars. www.stadstij.nl

Renato Jeuken - architect/stedenbouwkundige
Renato Jeuken (1981) is in 2003 afgestudeerd aan de Pontificia Universidade Catolica de Campinas (Brazilië) als architect en stedenbouwkundige.

Tijdens zijn studie organiseerde hij verschillende workshops waarin architectuurstudenten samenwerkten met arme gemeenschappen. In 2004 werkte hij bij Atelier PRO in Den Haag en sinds 2005 werkt hij bij BEELDING als ontwerper aan verschillende soorten projecten, van stedenbouw plannen tot interieurontwerp. www.beelding.com

Erik de Jong - architect
Erik de Jong (1961) studeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag en is afgestudeerd als architect aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

In 1997 richtte zijn eigen bureau op. De Jong heeft ervaring in binnen- en buitenland en werkt graag in verschillende coalities met beeldend kunstenaars, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en sociologen. Sinds 2004 vormt hij samen met dJGA het bureau BEELDING Architectuur & Stedenbouw bv. Het bureau heeft een breed opdrachtenpakket in woningbouw, stedelijke vernieuwing, scholenbouw en multifunctionele accommodaties. BEELDING heeft een sterk beeldend vermogen: concepten worden gecombineerd met een poëtische benadering van de opgave: deze werkwijze heeft ondermeer geresulteerd in het bouwen van het experimenteel kinderdienstencentrum te Horst. www.beelding.com

Jan Jongert - architect
Jan Jongert (Amsterdam, 1971) is opgeleid als architect aan de TU Delft en de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

Samen met Césare Peeren richtte Jan Jongert in 1997 2012Architecten en in 2003 stichting Recyclicity op. Daarnaast is Jan Jongert medeoprichter van het Nederlands Cradle to Cradle kennisnetwerk. Hij werkt aan verschillende projecten, variërend van het Witgoedhuis (1999), het Miele Space station II (2003) tot een afvalstroom Villa die op dit moment wordt gerealiseerd. Jan Jongert houdt regelmatig lezingen en geeft les aan architecten, studenten en een algemeen publiek, zowel in Nederland als in het buitenland. In 2007 publiceerde hij samen met anderen het boek en de website Superuse. www.2012architecten.nl, www.superuse.org

Hieke Pars - kunstenaar
Hieke Pars (1952) studeerde aan de Academie Beeldende Kunsten in Rotterdam (nu Willem de Kooning Academie).

Het kunstenaarschap van Hieke Pars speelt zich vooral af in de openbare ruimte en het publieke domein. Hierin onderzoekt zij aan de hand van concrete projecten wat de functie en rol van de kunstenaar kan zijn in vaak complexe maatschappelijke processen. In processen van transformatie en herstructurering participeert zij door het plaatsen van beelden in en voor de tussenruimte. Projecten: De Iepencampagne (i.s.m. Karin Keijzer). Het voeren van een grootstedelijke (oogst)campagne in Rotterdam waarmee een nieuwe traditie ingevoerd wordt. Zaanse Kleden (video) Het collectief kleden kloppen door bewoners vanaf de balkons van hun flat in Zaandam. Spotlicht, Amsterdam (i.s.m. Iris Schutten). Bewoners lichten de openbare ruimte persoonlijk aan door het toevoegen van ‘sophisticated tags’. FlatStuk, Den Haag. Met stofblazers en midwinterhoorns voeren drie sloopflats het laatste woord. www.hiekepars.nl

Tamar Post - projectontwikkelaar
Tamar Post (1972) werkt sinds vijf jaar als projectontwikkelaar voor Woningbouwcorporatie Staedion aan verschillende woningbouwprojecten, zowel nieuwbouw als renovatie.

Met alle adviseurs en makers, van architect tot bouwer, de bewoners, de verschillende loketten bij de gemeenten en de corporatie zorgt zij voor de realisatie van projecten, onder anderen in Transvaal. Voor ze bij Staedion kwam werken deed ze bij diverse werkgevers ervaring op als ontwerper en conceptontwikkelaar. Na haar studie Bouwkunde aan de TU Delft volgde zij een aantal opleidingen en cursussen, onlangs nog de Pre-Master 'Journalistiek in een Crossmediale Nieuwsomgeving'. www.staedion.nl

Hans Venhuizen - ontwerper/adviseur
Hans Venhuizen (1961) volgde eerst in Nijmegen de studie Planologie die hij later verruilde voor de opleiding ‘Architectonische Vormgeving/Monumentaal’ aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem.

Aanvankelijk verbeeldde hij zijn waarnemingen en visies in zogenaamde denkmodellen, waarin hij zijn antwoorden op ruimtelijke ordeningsvraagstukken op sculpturale wijze uitwerkte. Sinds 1998 maakt hij in het geheel geen kunstobjecten meer, maar is zich gaan toeleggen op het ontwerpen van processen waardoor identiteit eerder veroorzaakt dan vormgegeven wordt. Hij richtte hiervoor Bureau Venhuizen op dat werkzaam is als project- en onderzoeks- en organisatiebureau op het gebied van culturele planologie. Het richt zich op vestigings- en planningsprocessen in de ruimtelijke ordening en neemt daarbij cultuur als vertrekpunt. Recente projecten: Des Beemsters (2005-2008), Geest en Grond (2002-2004), Doen Alsof (2006), Amfibisch Wonen (2000). www.bureauvenhuizen.com

Peter Zuiderwijk - grafisch ontwerper
Peter Zuiderwijk werkt als zelfstandig grafisch ontwerper. Na zijn afstuderen aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag deed hij een master Grafisch Ontwerp aan de Post-St. Joost in Breda.

www.peterzuiderwijk.com

deelnemers workshop 2

Gert Anninga
architect

EN-architecten

Martijn Boelhouwers
kunstenaar

buro MA.AN

Ana Dzokic en Marc Neelen - architecten
Ana Dzokic en Marc Neelen werken samen onder de naam STEALTH.unlimited tussen Rotterdam en Belgrado.

STEALTH creëert interacties tussen diverse onderzoeksvelden waarmee het denken over mogelijke toekomst(en) van de stad wordt gemobiliseerd. Door tools te ontwikkelen (van interventies in de fysieke ruimte tot specifieke software) produceert STEALTH testcondities die zicht geven op de mogelijkheid voor het gezamenlijk creëren van een meer ad-hoc en minder krampachtig geplande stedelijke cultuur. Ana en Marc hebben een deel van het Urban Catalyst project over tijdelijk gebruik van stedelijke (rest)ruimte in Amsterdam Noord voor hun rekening genomen, een grote testzone in museum Boijmans van Beuningen opgezet (Cut for Purpose project) en geven les aan de TU-Delft in urban emergencies. STEALTH.unlimited

Anne Hemker - socioloog
Anne Hemker (1972) is zelfstandig socioloog, afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam.

In 2000 richtte zij samen met kunstenaar Marjolijn Boterenbrood Stichting WerkSpoor op, laboratorium voor kunstenaars en onderzoekers voor gebieden in verandering. In 2003 richtte zij met diverse creatieven en ondernemers uit het nachtleven Stichting Nachtwacht Amsterdam op. Van 2004 tot 2007 werkte zij bij het Nirov te Den Haag, kennis- en netwerk organisatie voor de ruimtelijke ordening. Sinds 2007 werkt zij onder de naam Stadstij. Haar werkterrein ligt op het kruisvlak van ruimte en cultuur. Daarbij doet zij onderzoek, publiceert en doceert over onderwerpen zoals nacht, creatieve en informele economie, herontwikkeling, stedelijke vernieuwing en collectieve ruimte. In projectverband werkt zij onder meer samen met procesmanagers, architecten en kunstenaars. www.stadstij.nl

Caro Isern - architect
Caro Isern heeft haar eigen bureau, Atelier Caro Isern, waarmee zij zich focust op multidisciplinaire duurzame architectuur en ontwerp in een internationale context.

Caro studeerde architectuur aan de universiteit van Buenos Aires in Argentinië. Ze specialiseerde zich in het ontwerpen van mobiele architectuur en sanitaire eenheden voor sociale woningbouw. Ze won er verschillende concoursen mee, onder andere in Havana (Cuba). Na haar afstuderen in 1996 werkte ze bij verschillende architectenbureaus als ontwerper en projectleider.

In 2005 startte ze vanuit Atelier Caro Isern het project Re-sample.org, een internationaal samenwerkingsverband met recycling specialisten in Argentinië, met als doel de verbetering van de woonomgeving en de ontwikkeling van duurzaam bouwmateriaal. Daarnaast is Caro mede oprichtster van de in 2006 gestarte internationale designstudio Latin Sisters Design Productions. LSDP legt zich toe op het bestuderen van maatschappelijke vraagstukken, het ontwikkelen van strategieën die een bijdrage leveren aan die vraagstukken en het in de praktijk brengen van die strategieën in de vorm van concrete projecten. De belangrijkste instrumenten daarbij zijn design, inspiratie, tempo, humor en participatie. LSDP werkt voor opdrachtgevers uit de private en publieke sector. www.ateliercaroisern.com, www.re-sample.org, www.lspd.nl

Erik Jutten
kunstenaar
Iris de Kievith - architect
Iris de Kievith (1971) is in 1998 afgestudeerd aan de TU Delft als architect.

Al tijdens haar studie vormde zij met studiegenoten Architectuurwerkplaats de Ruimte, waarna in 2005 het kleinere buro In Situ architecten werd opgericht, eveneens in Den Haag. Sinds 2007 werkt zij onder eigen naam in Rotterdam in verschillende samenwerkingsverbanden. Zij richt zich vooral op herbestemming en transformaties van gebouwen en hun landschappelijke en publieke omgeving, hergebruik van zowel ruimte als materiaal voor (sociaal) duurzame projecten. Architectuurburo Iris de Kievith

Vesta Kroese - architect
Vesta Kroese (1979) studeerde in 2006 af aan de Technische Universiteit Eindhoven als architect.

Ze werkt op het raakvlak van architectuur en beeldende kunst, ontwerpt en maakt ruimtelijke constructies van meubel tot bouwwerk tot sculptuur. In haar werk gaat ze uit van de waarneming en de plek. Ze werkt alleen of in tijdelijke collectieven, o.a. met stichting Observatorium te Rotterdam. www.observatorium.org

Tamar Post - projectontwikkelaar
Tamar Post (1972) werkt sinds vijf jaar als projectontwikkelaar voor Woningbouwcorporatie Staedion aan verschillende woningbouwprojecten, zowel nieuwbouw als renovatie.

Met alle adviseurs en makers, van architect tot bouwer, de bewoners, de verschillende loketten bij de gemeenten en de corporatie zorgt zij voor de realisatie van projecten, onder anderen in Transvaal. Voor ze bij Staedion kwam werken deed ze bij diverse werkgevers ervaring op als ontwerper en conceptontwikkelaar. Na haar studie Bouwkunde aan de TU Delft volgde zij een aantal opleidingen en cursussen, onlangs nog de Pre-Master 'Journalistiek in een Crossmediale Nieuwsomgeving'. www.staedion.nl

Alina Simoviciute - interieurarchitect
Na het afronden van de studie aan de Hoge Technische School te Kaunas kwam Alina (1979) eind 2000 naar Nederland waar ze vervolgens in 2006 aan de Willem de Kooning Academie te Rotterdam als interieurarchitect afstudeerde.

Tijdens haar studie liep ze een half jaar stage bij Tussen Ruimte, na haar afstuderen is zij in dienst getreden. Alina was onder meer mede-ontwerper van de Dura – Coignet Folly (2006) en is betrokken bij diverse projecten. www.tussen-ruimte.nl

Melle Smets
kunstenaar

www.mellesmets.nl

Lidewij Tummers
Martin Verwoest
Martin Verwoest

Staedion Ontwikkeling

deelnemers workshop 3

Krijn Christiaansen - ontwerper
Krijn Christiaansen studeerde Public Space aan de Design Academy Eindhoven.

Hij werkt in veel losse en twee vaste samenwerkingsverbanden aan projecten voor specifieke ruimtelijke omgevingen. Deze projecten beginnen altijd met een intensief veldonderzoek. Binnen dit onderzoek zijn alle stappen even belangrijk: de periode van rondlopen op de locatie, het contact met mensen, de inventarisatie van verhalen, foto’s, schetsen, het fysieke maken van een ontwerp, het contact met uitvoerders, soms heel lokaal, soms technisch vernieuwend, soms heel ambachtelijk. Vaak gevolgd door een registratie (video's, foto’s) van het gebruik van het ontwikkelde ‘object’ in zijn omgeving. In de filmpjes wordt het relatief beperkte belang van de objecten pas goed duidelijk: ze krijgen een rol die de rol van de makers, de omgeving, de muziek die er op dat ogenblik voortdurend gespeeld wordt niet overstijgt, het ontworpen object gaat op in zijn omgeving.

Aglaée Degros - stedenbouwkundige
Aglaée Degros is medeoprichter van het bureau Artgineering en de stichting A12NU.

Zij is verbonden als onderzoeker aan de TU Delft. Uitgaande van de nauwkeurige observatie van de bestaande territoriale realiteiten, werkt zij aan de sociale en culture productie van ruimte en de communicatie ervan, onder meer door middel van innovatieve participatieprocessen. In praktijk en theorie streeft zij naar het vernieuwen van het stedenbouwkundige instrumentarium voor hybride hedendaagse gebieden. www.artgineering.nl www.a12nu.nl

Paul de Graaf - architect/onderzoeker
Paul de Graaf is afgestudeerd aan de TU Delft, Faculteit Bouwkunde, Afdeling Architectuur, op de relatie tussen architectuur, landschap en ecologie.

De daaropvolgende jaren heeft hij deze interesse verder uitgediept in de praktijk bij Bureau B+B en diverse andere bureaus voor landschapsarchitectuur en stedenbouw. Hij heeft cursussen gevolgd in Engeland en de Verenigde Staten (onder meer in Ecological Design) en praktijkvoorbeelden bezocht en geanalyseerd door heel Europa en in de V.S.

 

Sinds 2003 heeft hij zijn eigen bureau voor ontwerp & onderzoek. www.pauldegraaf.eu

Dit bureau houdt zich bezig met theorie en praktijk van de integratie van duurzame principes en eco-technologie in de leefomgeving en is in verschillende samenwerkingsverbanden werkzaam in Nederland en Denemarken. Daarnaast is Paul als gastdocent en freelance onderzoeker verbonden aan de TU Delft en is hij mede-initiator van Eetbaar Rotterdam.

Renato Jeuken - architect
Renato Jeuken (1981) is in 2003 afgestudeerd aan de Pontificia Universidade Catolica de Campinas (Brazili

Tijdens zijn studie organiseerde hij verschillende workshops waarin architectuurstudenten samenwerkten met arme gemeenschappen. In 2004 werkte hij bij Atelier PRO in Den Haag en sinds 2005 werkt hij bij BEELDING als ontwerper aan verschillende soorten projecten, van stedenbouw plannen tot interieurontwerp. www.beelding.com

Erik de Jong - architect
Erik de Jong (1961) studeerde aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst in Den Haag en is afgestudeerd als architect aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam.

n 1997 richtte zijn eigen bureau op. De Jong heeft ervaring in binnen- en buitenland en werkt graag in verschillende coalities met beeldend kunstenaars, stedenbouwkundigen, landschapsarchitecten en sociologen. Sinds 2004 vormt hij samen met dJGA het bureau BEELDING Architectuur & Stedenbouw bv. Het bureau heeft een breed opdrachtenpakket in woningbouw, stedelijke vernieuwing, scholenbouw en multifunctionele accommodaties. BEELDING heeft een sterk beeldend vermogen: concepten worden gecombineerd met een poëtische benadering van de opgave: deze werkwijze heeft ondermeer geresulteerd in het bouwen van het experimenteel kinderdienstencentrum te Horst. www.beelding.com

Maurice Specht
Maurice Specht studeerde politieke en sociale filosofie aan de Universiteit van Amsterdam en Rotterdam.

Hij hield zich tijdens zijn studie bezig met de vraag hoe en in welke vormen zich eind jaren ’90 in korte tijd een veiligheidsdiscours kon ontwikkelen tot de dominante manier van denken over onze publieke ruimte. Op dit moment is hij als promovendus aan de Universiteit Leiden betrokken bij een vierjarig onderzoek naar (vernieuwende) praktijken van bewonersparticipatie in achterstandwijken. De nadruk ligt hierbij op de bestudering van door bewoners zelf geïnitieerde praktijken, waarbij gebruik gemaakt wordt van kwalitatieve onderzoeksmethodes zoals interviewen en participerende observatie.

adviseurs

Piet Breebaart
Bureau voor Interim en Project Management, Den Haag
Annius Hoornstra
Hoofd Beleid, woningcorporatie Haag Wonen, Den Haag

website: Haag Wonen

Leeke Reinders
antropoloog / onderzoeker OTB Research Institute for Housing, Urban and Mobility Studies, Delft

website: OTB Research Institute for Housing, Urban and Mobility Studies, Delft

Vincent Smit
VROMraad & Lector Grootstedelijke Vernieuwing, Haagse Hoge School

website: Haagse Hogel School, VROM

Siebe Thissen
filosoof / Hoofd Kunst in Openbare Ruimte, CBK Rotterdam

website: CBK Rotterdam

Olof van der Wal
directeur KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing

website: KEI kenniscentrum stedelijke vernieuwing

Moderator

Chris Keulemans
Chris Keulemans

Chris Keulemans begeleidt de workshops van het Laboratorium voor de Tussentijd en treedt op als moderator tijdens de presentatie van de projecten die de deelnemers daarin hebben ontwikkeld.